Travma ve İyileşme
TRAVMA VE İYİLEŞME
TRAVMA VE İYİLEŞMETravma ve iyileşme kitabı;
Psikolojik travmayı ikiye ayırabiliriz. Biri doğal yollarla gelen travmalar ; deprem, sel, hortum bunlara örnek olabilir diğeri ise ‘insan eliyle’olan travmalar. İnsan eliyle olan travmaların kişiye verdiği ruhsal hasar doğal yollarla gelen travmalar daha fazladır.
Olaylar ‘Tanrı’nın işi’olduğunda kurbana sempati duymaya hazır oluruz, fakat travmatik olay insan yapısı olduğunda tanık olanların kurban ve fail arasında taraf tutması gerekir.
Failin tarafını tutmak çok caziptir. Her fail seyircinin hiçbir şey yapmamasını bekler. Kurban ise aksine seyirciden acının yükünü paylaşmasını bekler. ‘savaş ve kurbanlar toplumun unutmak istediği şeylerdir. Acılı ve nahoş olan her şeyin üstüne bir unutuş örtüsü çekilir.
Travma ve iyileşme kitabı zalim ve kurban arasındaki farkları bahsederek başlıyor. Zalim seyirciden hiçbir şey yapmamasını hatta olan biteni unutmasını talep ederken kurban bir eylem bekler. Kurban unutulmamayı, korunulmayı, anlattıklarına inanılmasını, güvenilmeyi talep eder.
Fail suçunun sorumluluğundan kaçmak amacıyla unutmayı teşvik etmek amacıyla elinden gelen her şeyi yapar. Gizlilik ve sessizlik failin ilk savunma hattıdır. Şayet gizlilik başarılamazsa kurbanın inanırlığına saldırır. Her vahşetten sonra aynı bilinen itirazları bekleyebilirsiniz. Asla olmamıştır, kurban yalan söylemektedir, kurban abartmaktadır, kurban buna kendi sebep olmuştur, ne olursa olsun zaman geçmişi unutmanın yola devam etmenin zamanıdır.
Zalim ve mağdur ilişkisinde zalim güçlü, mağdur güçsüzdür. Zalimin anlattıkları etrafında dinleyenlerin inanmak istedikleridir. Mağdurun anlattıklarıysa kimsenin duymak, inanmak istemediği şeylerdir. Peki bu döngü yani zalim ve mağdur döngüsü nasıl ortaya çıkar? Kişi neden bir başkasına ruhsal, fiziksel ya da cinsel anlamda zarar verir? Bu sorunların cevabı kişinin çocukluk yaşantısında yatar. Çocukluk döneminde travmaya uğramayan ya da travmayı izlemeyen kişi ne zalim olur ne de kurban.
Çocukluk döneminde travma yaşayan kişinin kimliği dörde bölünür, kişi bu kimliklerden birini bazen de bir kaçını ilerde kullanmak üzere bir köşede dondurur. Bunlar;
- Eziyet eden, zalim
- Eziyete uğrayan, mağdur
- Seyreden
- Kurtarıcı
Çocukluk döneminde travmaya uğrayan kişilerde dört kimlik
Çocukluk döneminde travmaya uğrayan kişiler bu dört kimlikle hayatlarına devam eder. Örneğin çocukluk döneminde tacize uğrayan kişi yetişkin olduğunda taciz eden olabilir bunun sebebi zalimle özdeşim kurmasıdır. Kendisini onun yerine koyup taciz ettiği kişiyi de kendi yapar. Kendisine yapılan tacizin aynısını karşısındaki kişiye yapar. Bunun nedeni tacize uğrayan kişinin çaresizliğini görmektir. Kendisi de çaresizdi bunu tekrar takrar yaşamak ister. Ya da çocukken annesi şiddete uğrayan kişi şiddete uğrayan kadınları koruma derneği adı altında bir dernek kurabilir. Şiddete uğrayan kişilere barınacak ev, sıcak yemek ve mahkeme desteği sağlayabilir. Bu kişinin koruduğu kişiler annesidir. Şiddete uğramış olan annesini korur kurtarıcı olur.
Mağduriyet gibi görünen pek çok şey böyle baktığımızda kişinin çocukluk döneminde yaşadığı travmatik anıları çözmek için kullandığı bir yol aslında. Kişi çocukluğunda istismara uğramışsa yetişkinlik döneminde de istismara uğramaya açıktır. Eziyet gören kişi eziyet edilmeye açıktır, şiddete uğrayan ya da şiddeti izleyen kişi şiddete uğramaya açıktır. Bütün bunların tek bir nedeni vardır ’tekrarlama zorlantısı’. Bizim beynimiz çocuklukta yaşanan travmatik anıları tekrar tekrar yaşamak ister, o travmatik anıyı çözümlemek için. Her defasında aynı şekilde davrandığı için her defasında çocuklukta yaşadığı travmanın benzerini yaşar. Yani travma bir türlü çözümlenmez, beyin de tekrar etmekten bir türlü vazgeçmez.
Travma ve iyileşme kitabı bu dört döngünün etrafında dönüyor. Çocuklukta yaşanılan travmalar, yetişkinlikte yaşanılan travmalar ve iyileşme ile son buluyor. Psikolojiyle ilgilenen, travma yaşayan, travmatik tecrübelerini anlamak isteyen herkese tavsiye ederim.
Not: Koyu yazılan kısımlar kitaptan alıntıdır.